Siirry sisältöön Siirry sivustokarttaan
Sähköinen asiointiSisäinen linkki
Etusivu » Teemat » Rikosasiat » Rikoksen uhrina » Tietoa rikoksen uhrin oikeuksista » Tietoa rikoksen uhrin oikeuksista (soraniksi)

زانیاری دەربارەی مافەکانی قوربانیان تاوان

لەم الپەڕەیەدا ئەو بابەتانە کۆکراونەتەوە کە قوربانیی تاوان مافی هەیە زانیاری لەکاربەدەستان وە ربگرێت. زان یاریەکان جۆراوجۆرن بەپێی پێو یست یەکان ی قوربانیەکە، بارودۆخە تاکەکەسیەکانی وچۆن یەتیی تاوانەکە. زانیاریەکانی پەیوەندی کردن وبەستەرەکان لەکۆتایی الپەڕەکەدان.

Sivun sisältö

ڕاگەی اندن ی تاوان

گرنگ ە قوربان یی تاوان پۆلیس لەتاوانەکە ئاگادار بکاتەوە. ڕاگەیاندنەکە دەبێت لەزووترین کاتدا تۆماربک ێت بۆ کە
لێک ۆڵینەوەی تاوانەکە ئاسانتر بێ ت. ڕاگەیاندنەکە دەکرێت لەبنک ەی پۆلیس یان بەئەلەکترۆنی ک ی لەسەر ماڵپەڕەی پۆلیس
بکرێ ت. قوربانی تاوانی سێ کسی دەتوانێت لەناوە ندی قوربان یی تاوانە سێکسیەکان واتە ناوە ندی سێری (-Seri
tukikeskus )ڕاگەیاندنەکە تۆماربکات. قوربانیی تاوان مافی ه ەیە ڕاگەیاندنەکەی بۆی بەنووسی ن پەسەند بکرێت.

ی ارمەتیی قوربانی ان ی تاوان

قوربانیی تاوان دەتوانێت پزیشکی وخزمەتگوزاریەکانی ک ۆمەاڵیەتی وتەندروستی وەربگ ێر، وە ک فریاکەوتنی
کۆمەاڵیەتی، چارەکردنی لەنەخۆ شخانە وچارەسەریی جەستەیی ودەروونی. قوربانی دەتوانێ ت خزمەتەکانی دیک ەش وەک
مشتەریەکانی دیک ە بەکاربین ێت. ناوەندی سێری یارمەتیی قوربان ی انی تاوانی سێ کسی کە تەمەنیان لە١٦ سااڵن گەورەترە
دەکات جا ژن یان پیاوی ش بێ ت.

زۆر ڕێکخراو هەن کە یارمەتی، ڕاوێژکاری وئامۆژگاری بەقوربانیانی تاوان دەدەن. فریاکەوتن ی قوربانیانی تاوان
یارمەتیی بەقوربان یانی هەموو ج ۆرە تاوان وپرۆسەی دادگێڕی دەدەن وڕاوێژکاریی مافەکانیان پ ێ شک ەشدەکەن. قوربانیانی
توندوت یژیی خێزانی دە توانن داوای پاراستن ویارمەتی لەخانووی ئاسوودەیی بک ەن وبەتەلەفۆن وخزمەتگوزاریەکان
یارمەتی دەدەن. لەهەندێک شوێن یارمەتیی تا یبەت ب ۆ قوربان یانی تاوانی سێ کسی وبۆژنانی کۆچبەر پێشک ەشدەکر ێن. بۆ
قوربانیانی بازرگان یی بەمرۆڤ خزمەتگوزاریەکی تای بەت هەیە کە لەهەندێک هەڵومەرجدا دەتوانن داوای ئەو خزمەتە
بک ەن. ئەگەر قوربانی مۆڵەت بدات، پۆلیس وکاربەدەستانی دی ک ە دەتوانن زانیریەکانی بەخزمەتگوزاریەکە بدەن بۆ
پەیوەندی کردن لەگەڵی.

قوربانی مافی هەیە لەقۆناغە جۆ راوجۆرەکاندا یارمەتیدەر ێک ی ه ەبێت. قوربانی دە توانێ ت داوای یارمەتیدەرێک بەدڵی
خۆی بکات. بۆ نموونە لەفریاکە وتنی قوربانیانی تاوان یارمەتیدە ر هەن کە بۆ کارەکە ڕاهێنراون. یارمەتیدەرەکە
دەتوانێت لەلێپرس ینەوە ودادگێڕیدا ئامادەبێ ت بەاڵم ئامادە بوونی لەهەندێک حاڵەتدا سنووردارکراوە.

ی ارمەتیی دادی

قوربانی مافی هەیە یارمەتیدەری یاسایی لەڕاگەیاندن، لە لێپرسینەوە ولەدادگا بەکاربێنێ ت. یارمەت یدەر دەکرێت پارێزەر،
یارمەتیدەری گشتیی یاسا یی یان یارمەتیدەرێ ک ی دادگێری بێت.

لەوانەیە ئەو کەسانەی داهاتیان کەم ومامناوە ندە بتوانن یارمەتی یاسایی دەوڵەت وەربگرن. لەم حاڵەتەدا کرێی یاریدەدەر
بەشێک یان تەواو لەالیەن دەوڵەتەوە دەدرێت. دەتوانی ت لەفەرمانگ ەی یارمەتی یاسایی یان بەبەکارهێنانی خزمەتگوزاری
مامەڵەی ئەلیکترۆنی داوای یارمەتی یاسایی بک ەی ت. هەروەها قوربانی دەتوان ێت داوای لەپارێزەر یان فەرمانگ ەی
یاسایی بکات بەناوی خۆیەوە داوای یارمەتی یاسایی بکات.

دادگا دەتوانێت فەرمانی یاریدەدە ری دادگاییکردن وکەسێک ی پشتی وانی بۆ قوربان ییەکە بدات ئەگەر حاڵەتێک ی توندوتیژی
هاوبەشی ئینتی می، تاوانێ ک ی سێ کسی یان تاوانێک ی گەورە بێ ت دژی ژیان، تەندروستی یان ئازادی قوربانییەکە. لەم
حاڵەتەدا دەوڵەت پاداشتەکە دەدات بەبێ گو ێدانە داهاتی قوربانییە کە.

پاراستن ی قوربان ی

هەندێک جار ڕەنگ ە قوربان ییەکە بەر تۆقاندن، تۆڵەسەندنەوە یان ئازاری زیادە بک ەوێت کە بەهۆی پرۆسەی
تاوانکارییەوە دروست دەب ێت. پێ ویستە قوربانی لێی بەرپرسان ئاگادار بکاتەوە. دەسەاڵتداران هەڵ سەنگاندن بۆ ئەوە
دەکەن کە ئایا قوربانییەکە پێوی ست ی بەپاراستن هەیە ل ەکاتی لێک ۆڵی نەوە ودادگاییکردنە سەرەتاییەکاندا وکام ڕێوشوێنی
پاراستن پێو یستە. هەڵسەنگاندنەک ە بەهاوکاری لەگەڵ قوربانی ئەنجام دەدرێت وتایبەتمەندی کەسی قوربانی وبارودۆخ
وکوالیتی تاوانەکە لەبەرچاو دەگرێت.

لە هەندێک حاڵەتدا دەتوانرێت لەدادگاییکردنەکەدا لەپشت چاوبەستەوە، بەیارمەتی پەیوە ندی ڤیدیۆیی، یان بەبێ
ئامادەبوونی تۆ مەتبار یان خەڵک گوێی قوربانییەکە بگ یرێ ت. لەهەندێک حاڵەتدا لێپرسینەوە لەقوربانی لەلێک ۆڵینەوە
سەرەتاییەکاندا دەتوانر ێت بەڤیدیۆ تۆمار بکرێ ت وتۆ مارەکە وەک بەڵگ ە لەدادگاییکردنەکەدا بەکاربهێ نرێت، بۆ نموونە
ئەگەر قوربانییەکە تەمەنی لەخوار ١٨ ساڵەوە بێت.

بەمەبەستی پاراستنی تا یبەتمەندی قوربانی، دادگا دەتوانێت بەپێی هەندێک مەرج، بەبێ ئامادە بوون ی خەڵک مامەڵە لەگەڵ
بابەتەکە بکات، وفەرمانی بدات بەڵگ ەنامەکانی دادگاییکردنەکە وبڕیارەکە بەپێی پێو یست بەنهێ نی بهێڵرێ تەوە. قوربانی
دەتوانێت داوای ئەمە لەدادگا بکات. هەروەها لەهەندێک حاڵەتدا دادگا دەتوانێت فەرمانی ئەوە بدات کە ناسنامەی
قوربانییەکە بەنهێنی به ێڵرێتەوە. ئەم جۆرە شتانە بۆ نموونە تاوان ی سێکسین.
دادگا هەمیشە ڕێکخستنەکانی دادگایی کردن وڕێوشوێ نی پاراستن لەسەر بنەمای کەیس بەکەیس لەبەرچاو دەگرێت،
بەلەبەرچاوگرتنی ئەو ڕاستییەی کە مافی بەرگری سنووردار نییە . بەم پێیە ڕەنگ ە بڕیاری دادگا جیاواز بێت لەو
هەڵسەنگاندنەی کە پێشتر کراوە.

لە بارودۆخی هەڕەشەی جددیدا، قوربانی دەتوان ێت داوای کۆدکردنی زانیارییەکانی پەیوەند یکردن، قەدەغ ەکردنی
ئاسایش، فەرمانی خۆگرتن، یان تەنانەت گۆڕی نی ناو یان ژمارەی ئاسایشی کۆ مەاڵیەتی بکات. د ەتوانن زانیاری زیاتر
لەسەر ئەمانە ل ەدەسەاڵت یان خزمەتگوزارییەکانی پشت یوانی وەربگرن. داوای ف ەرمانی خۆگرتن ب ەخۆڕاییە. داواکارێک
بۆ فەرمانی خۆگرتن کە بووەتە قوربانی تاوان ێک ی گەورە، دەتوانر ێت بەبێ بەرامبەر یاریدەدەری ی اسایی بۆ دابنرێ ت.
ئەگەر ئەو کەسەی کە بەف ەرمانی خۆگرتن پارێزراوە بچ ێتە واڵ تێ ک ی دیک ەی یەکێتی ئەوروپا وهە ست بکات کە لەوێشدا
پێوی ستی بەپاراستن هەیە، دەتوانێ ت داوای فەرمانی پاراستنی ئەوروپی بکات لەو دادگایەی کە ف ە رمانی خۆگرتنەکەی
دەرکردووە.

قەرەبوو

قوربانی مافی ئەوەی هەیە لەپەیوەندی لەگەڵ مامەڵەکردن ل ەگەڵ بابەتی تاوانکاریدا داوای قەرەبووی ئەو زیانانەی
بکاتەوە کە ئەنجامدەری تاوانەکە قەرەبوو بکاتەوە. قوربانی دەب ێ ت لەلێک ۆڵینەوە سەرەتاییەکان یان دواجار دادگا ئاگادار
بکاتەوە لەزیانەکان وئا یا داوای ق ەرەبوو لەتاوانبار دەکات یان نا. قوربانی مافی ئەوەی هەیە داوای قەرەبوو بکاتەوە، بۆ
نموونە موڵک وماڵی شکاو یان لەدەستچوو، خەرجی پزیشک ی وپزیشک ی، ئازار وناخۆشی، هەرو ەها ناڕەحەتی کاتی تر،
ناڕەحەتی هەمیشەیی ولەدەستدانی داهات ولەهەندێک حاڵەتدا ئازاری دەروونی.

قوربانی دەتوان ێت داوای لەداواکاری گشتی بکات کە بەناوی ئەوە وە داواکاری قەرەبووکردنەوە بەدواداچوون بکات. لەم
حاڵەتەدا دەبێت بابەتەکە سادە وڕ وون بێت، هەروەها دەب ێت فاکتورە، پسوڵە یان ڕوونکردنەوەیەک ی نووسراوی دیک ەی
داواکارییەکە بۆ داواکاری گشتی دابین بکرێت. بەزۆری باس لەزیانگ ەیاندن بەموڵک وماڵی دەکات. داواکاری گشتی
لەسەر بنەمای کەیس بەکەیس هەڵدەسەنگ ێنێ ت کە ئایا داواکاری گشتی دەتوانێ ت بەناوی قوربانییەوە داواکاری
قەرەبووکردنەوە بەدواداچوون بکات. ئەگەر دادگا تاوانبارە کەی پابەند کردبێ ت بەپێدانی قەرەبوو، دەتوانرێت
ڕێکخستنەکانی پارەدان لەگەڵیدا ڕێکبک ەون یان کۆکردنەوەی قەرەبووە کە بۆ کەفالەت جێبه ێڵرێت.

قوربانیی تاوانێک دە توانێ ت مافی وەرگرتنی قەرەبووی لەپارەی دەوڵەت هەبێت بۆ ئەو زیانانەی ک ە تووشی بووە. داوای
قەرەبووکردنەوە لەگەنجینەی دەوڵەت دەکرێت وبەشێ وەیەکی سە رەکی بۆ بر ینداربوون وئازاری کەسی دەدرێت. بۆ
وەرگرتنی قەرەبوو، پێو یستە قوربانییەکە تاوانەکە بەپۆلیس ڕابگەیەنێت. ئەگەر لەدادگادا بابەتەکە مامەڵەی لەگ ەڵدا
بکرێ ت، ئەوا قوربانییەکە دەبێت لەوێش داوای ق ەرەبوو لەتاوانبار ەکە بکات. لەحاڵەتە تاکەکەسییەکاندا دەتوانرێت
قەرەبووکردنەوە لەکۆمپانیای ب یم ە یان کێالش وەربگ یرێ ت. ئەگەر قوربانی تاوان ێک بانگهێشتی دادگا بکر ێت ب ۆ
یەکالیی کردنەوەی بابەتەکە، ئەوا مافی ئەوەی هەیە قەرەبووی لەپارەی دەوڵەت وەربگرێ ت بۆ ئەو تێچوونەی کە لەهاتنی
بۆ دادگادا تووشی بووە.

دەتوانرێت ڕۆژانە دەرماڵەی قوربانی بدرێت وهەروەها قەرەبووی تێچووی گەشت وزیانی دارایی بدرێتەوە.

مت ەرج یمی وو ەرگ ێڕانی ب ەڵگەنامە کان

هەموو کەسێک مافی ئەوەی هەیە زمانی فینالندی یان سویدی لەلێک ۆڵی نەوە ودادگایی کردنە سەرەتاییەکاندا بەکاربهێن ێت.
سامییەکان مافی بەکارهێ نانی زمانی سامییان هەیە لەناوچەی زێدی خۆیان. دەسەاڵت دەبێت ل ێکدان ەوە ڕێکبخات ئەگەر
پێوی ست بوو. قوربان ییەک کە بەزمانێ ک ی بیانی قسە بکات، دەب ێت لەهەموو بارودۆخەکانی پەیوەست بەلێک ۆڵی نەوە
لەتاوانەکە ولەبابەتی تاوانکاریدا کە لەالیەن داواکاری گشتیەوە لێپ ێچینەوەی لەگەڵ دەکرێت، ڕێگ ەی پێبدرێت ئەو
زمانەی کە دەیزانێت بەکاربهێ نێ ت. بارودۆخەکانی پەیو ەست بەلێ ک ۆڵینەوە لەتاوانێ ک بری تین لە، بۆ نموو نە تۆمارکردنی
ڕاپۆرتی تاوان وگوێ گرتن لەقوربانییەکە لەلێک ۆڵینەوەیەکی سەرەتاییدا. ئەگەر پێویست بوو دەسەاڵ ت دەبێت ل ێکدانەوەیەک
بۆ قوربان ییەکە بەیەکێک لەو زمانانەی کە دەیزانێت ڕێ کبخات. ه ەروەها دەبێت ڕێ کخستن بۆ ل ێکدانەوە بکرێ ت کات ێک
قوربانییەکە بەزمانی ئیشارە ت قسە دەکات یان لێکدانەوە پێ ویستە بەهۆی تێکچوونی هەستیاری یان قسەکردنی
قوربانییەکە. وەرگێڕان ئەرکی نهێنی پاراستنیان لەسەرە. پارەی وەرگێڕ لەالیەن دەوڵەتەوە دەدرێت.

قوربانی دەتوان ێت داوای وەرگێڕ انی هەندێک بەڵگ ەنامەی سەرەکی بکات. وەرگێڕانەکە دەتوانر ێ ت بەشێوەی زارەکی
بدرێت کاتێک پاراستنی یاسا یی پ ێویست ناکات بەڵگ ەنامەکە بەنووسراو وەربگێڕدرێت. لەهەندێک حاڵەتدا دەتوانرێت
بەشێک لەبەڵگ ەنامەکە یان پوختەیەکی بەڵگ ەنامەکە بۆ قوربان ییەک ە وەربگ ێڕدرێت.
لە لێک ۆڵینەوەی سەرەتاییدا، قوربانی دەتوانێ ت وەرگ ێڕانی پشتڕاستکردنەوەی نووسراوی ڕاپۆرتی تاوانەکە وبڕیاری
کۆتاییه ێنان بەلێک ۆڵی نەوەی سەرەتایی وئەگەر پێ ویست بکات، بەڵگ ەنامەی دیک ەی پەیوەندیدار وە ربگرێت. لەداواکاری
گشتییەوە قوربانی دە توانێ ت وەرگێڕانی بڕیاری فشار نەخستنە سەر تۆمەتەکان وەربگرێ ت.

لە دادگا قوربانی دەتوانێ ت وەرگ ێڕانی بڕیارەکە وئاگادارکردنەوە سەبارەت بەکات وشوێنی دانی شتن ەکە وئەگەر پێویست
بکات بەڵگ ەنامەیەکی دیک ەی پەی وەندیدار بەبابەتەکەوە وەربگرێ ت.

ن ێو ەندگ ی ری باب ە ت ە تاوانیەکان

دەتوانرێت نێو ەندگ یری بابەتە تاوانیەکان بکرێ ت ئەگەر هەم قوربانی وهەم تۆمەتبار پ ێی ڕازی بن. بێجگ ە لەوەش پێ ویستە
تۆمەتبار ڕاست ییە سەرەکییەکان سەبارەت بەڕەوتی ڕووداوە کان پشتڕاست بکاتەوە ونێو ەندگ یری لەبەرژەوەندی
قوربانییەکە ب ێت. ن ێوە ندگیری بێ بەرامبەرە وهەمیشە خۆبەخشانە، هەروەها دەتوانرێت لەهەر خاڵێکدا کۆتا یی پێ به ێنرێ ت
ئەگەر بتەوێت. ناوبژی وانانی ڕاهێنراو وخۆبەخش یارمەتی الیەنە کانی بابەتی تاوانکاری دەدەن بۆ گفتوگۆکردن لەسەر
ئەوەی ڕوویداوە وڕێ کک ەوتن لەسەر قەرەبووکردنەوەی زیانەکان ی تاوانەکە وقەرەبووکردنەوەی زیانەکانی قوربان ییەکە.
خزمەتگوزارییەکە لەفەرمانگ ەکانی نێو ەندگ یری لەسەرتاسەری و اڵتدا بەردەستە.

زان یاری ەکان ی تاوتێ کردنی بابەتەکە

قوربانی تاوان ێک مافی ئەوەی ه ەیە، لەس ەر داواکاری، زانیاری لەبارەی مامەڵەکردن لەگەڵ دۆس یەکە، کات وشوێ نی
دانیشتنی دادگا وئەو بڕیارەی کە لەدۆسیەی تاوانکارییەکەدا دراو ە، وەربگر ێت. جگ ە لەوەش قوربانی تاوانێ ک مافی
ئەوەی هەیە زانیاری لەبارەی بڕیاری دەسەاڵتی لێک ۆڵی نەوەی سەرەتایی بۆ کۆتا یی هێنان بەلێکۆڵینە وە سەرەتاییەکان
وبڕیاری داواکاری گشتی بۆ فشار نەخستنە سەر تۆمەتەکان وەربگرێت.

زان ی اریی ئازادبوونەوهی زیندان ی ودهستگی رکراوهکە

لە هەندێک تاوانی قورسدا قوربانی مافی ئەوەی هەیە، لەسە ر داواکاری، ئاگادارکردنەوە لەئازادکردنی زیندانیەکە یان
دەستگ ی کراوەکە، هەڵهاتن ولەژێر هەندێک مەرجدا، جێهێشتنی باقی زیندانەکە وەربگرێت. ئەگەر قوربانییەکە ب یەوێت
ئاگاداریەک وەربگر ێت، دەب ێت ب ەدەسەاڵتی لێک ۆڵینەوەی سەرەتایی یان داواکاری گشتی بڵێت. دە سەاڵتی لێک ۆڵی نەوەی
.سەرەتایی زانیاری وردتر لەسە ر ئەو بابەتە دەدات

بەدەستهێ نانی زانیارییەکان پێو یستی بەوەیە کە ڕاگەیاندن مەترسی لەسەر ژیان یان تەندروستی زیندانییەکە یان
زیندانییەکەی زیندان یکراو دروست نەکات.

مافی قوربانی لە لێپرسینەوەدا

دەسەاڵتی لێپرسی نەوە زانیاری وردتر دەدات بەقوربانییەکە سەبارەت بەماف وئەرکەکانی کەسی پ ەیوەندیدار کە
پەیوەندییان بەلێک ۆڵی نەوەکە هەیە. لەنێوان شتەکانی تردا، قوربانییە کە دەبێت ڕاست ییەکان لەبارەی تاوانەکە وئەگەری
زیانەکانییەوە بڵێ ت.

سکااڵکردن لەتاوتوێکردنی کاربەدەست

قوربانی دەتوان ێت گلەیی لەڕێکارەکانی دەسەاڵتی لێ ک ۆڵینەوەی س ەرەتایی بکات، ئەگەر قوربانییە کە پێی وایە دەسەاڵتەکە
بەهەڵە مامەڵەی کردووە یان ئەرکەکانی پشتگوێ خستووە. سکااڵ کە بەنووسراو یان بۆ یەکەی ئەو دەسەاڵتەی کە هەڵەی
ڕێکارەکانی تێدا دادەنرێت یان ب ۆ دەسەاڵتێک ی بااڵتر دە کرێت.

قوربانی دەتوان ێت گلەیی لەبڕیار ی داواکاری گشتی بۆ فشار نەخستنە سەر تۆمەتەکان بکات بۆ داواکاری گشتی
نیشتمانی، کە مافی ئەوەی هەیە دۆسیەکە بۆ دادگاییکردنی نوێ ببات. هەروەها قوربانی دەتوانێ ت سکااڵ لەداواکاری
گشتی بکات سەبارەت بەبڕیارەکان یان ڕێکارەکانی تری داواکار ی گشتی کە قوربان ییەکە بەهەڵە دەزانێت.

هەروەها قوربانی دەتوانێ ت سکا اڵ لەسەر ڕێکارەکانی دەسەاڵت ل ەچاودێر پەرلەمان یان ڕاوێژکاری دادیی حکومەت
بکات.

تاوتوێکرنی کاتێک قوربانی لەواڵتێکی دیکە تووشی تاوان بووبێت

قوربانی دەتوان ێت پشتگیری وڕاوێژکاری لەخزمەتگوزارییەکانی پشتی وانی قوربانی وەربگرێ ت، ت ەنانەت ئەگەر تاوانەکە
لەواڵتێک ی دی ک ەشدا ئەنجامدرابێت.

ئەگەر قوربانییەکە لەواڵتێ ک ی دی ک ەی یەکێتی ئەوروپادا بووەتە ئامانجی تاوان ێک، دەسەاڵتی لێ ک ۆڵینەوەی سەرەتایی
دەتوانێت لەهەندێک بارودۆخدا ئەو ڕاپۆرتە تاوانکارییەی کە بۆی کراوە یان ئەو لێک ۆڵی نەوە سەرەتاییەی کە دەستی
پێکردوو ە بگوازێتەوە ب ۆ دەسەاڵت ی واڵتێ ک ی دیک ەی یەکێ تی ئەوروپا. گواستنەوەی ڕاپۆرتی تاوانکاری لەنێوان شتەکانی
تردا پێویستی بەوەیە کە قوربان ییەکە نەیتوانیب ێت ڕاپۆرتی تاوانکاری لەو ویالیەتەدا تۆمار بکات کە تاوانەکەی تێدا
ئەنجامدراوە، یان لەحاڵەتی تاوانێک ی گەورەدا، قوربانییەکە نەیو ی ستووە ئەو کارە بکات . لەتاوانە قورسەکاندا، گواستنەوە
بۆ دەرەوەی یەک ێتی ئەوروپاش لەبەرچاو دەگیرێت.

زانیاریەکانی پەیوەندیکردن و زانیاریەکانی دیکە